De geschiedenis van de mensen die in Ambonesen-Kamp woonden, van wie sommigen daar geboren zijn, is gelaagd en complex (zie de subpagina “Geschiedenis”, binnenkort beschikbaar). Het is, zeker als buitenlander, niet eenvoudig om de context van dit deel van de Nederlandse geschiedenis te begrijpen. Bovendien lijkt mij het ontwikkelen van een eigen houding ten opzichte van de gebeurtenissen rond het huidige Ambonezenbosje een onderneming die een langdurig en intensief onderzoek van het onderwerp vereist.
Een groot probleem is dat er helaas maar heel weinig Duitstalige bronnen beschikbaar zijn die het onderwerp op een redelijk omvattende manier presenteren. Daarom zijn de hier gegeven bijdragen vrijwel allemaal in het Nederlands, maar hebben ze ook waarde als je de taal niet spreekt.
De term ‘Ambonese’ werd aanvankelijk gebruikt als synoniem voor alle immigranten uit de (Zuid)Molukken, maar werd later vervangen door de meer omvattende term ‘Molukkers’.
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie (Link) :
Ambonezen zijn de oorspronkelijke bewoners van het Molukse eiland Ambon dat vanaf 25 april 1950 de Republiek der Zuid-Molukken heette.
De Ambonezen spreken het Ambonees, een op het Maleis gebaseerde Creoolse taal, en enkele Zuid-Molukse talen en dialecten die plaatselijk bahasa tana (landtaal) wordt genoemd, zoals het Tulehu, Hitu, Seit-Kaitetu en het Larike-Wakasihu. De Ambonezen zijn hoofdzakelijk christelijk, maar er is ook een minderheid die moslim is. Een deel van de Ambonezen woont in de Molukse diaspora in Nederland.
Japanse invasie 1942
Het artikel geeft een globaal overzicht van de aanval als onderdeel van de Japanse invasie in Zuidoost-Azië. Hij behandelt terloops het lot van de verdedigende Nederlandse en Australische soldaten, van wie de meesten de gevangenschap niet overleefden. De executies na het einde van de gevechten behoorden tot de oorlogsmisdaden gepleegd door Japanse troepen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Uit het duitse Wikipedia, de vrije encyclopedie (Link)
Nabij het dorp Hongerige Wolf in de gemeente Oldamt ligt op de plek van het voormalige Ambonesen-Kamp nu een klein bos met twee informatieborden (één bij de ingang, één iets verder richting de dijk). Overblijfselen van de gebouwen zijn daar niet meer te zien, hoewel de fundamenten van de gebouwen blijkbaar nog bestaan. Waarschijnlijk zijn ze de afgelopen decennia simpelweg door de natuur overwoekerd. Als je daar een bezoek brengt, krijg je een goede indruk van de (relatief kleine) omvang van de camping – en vooral van de volledig geïsoleerde locatie, letterlijk aan het einde van de provincie Groningen. In plaats van direct met de auto te reizen, kunt u ook de auto aan de Duitse kant (Kiekkaaste, bij Ditzumverlaat) achterlaten en ongeveer 7 km wandelen naar het bos op de Dollard/t-dijk.
Op de website www.nazatedevries.nl staat een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van het kamp met veel foto's. De site is privé, maar biedt talloze bronnen voor verder onderzoek. Helaas bestaat er, voor zover ik weet, geen Duitstalige versie. Ik probeer een vertaling te krijgen.
Link zum Artikel auf www.nazatendevries.nl, Teil 1
Link zum Artikel auf www.nazatendevries.nl, Teil 2
In mei 2023 kwam een Nederlands filmproject uit dat zeer gevoelig omging met de mensen in de Kamp en hun verhaal na de ontbinding. De film bevat veel interviews. Ik had het geluk dat ik de première in Winschoten kon bijwonen. Omdat het een zeer actuele film is, staat er voor zover ik weet geen legale versie online.
Link zum Artikel auf OldambtNu.nl
Link zum Artikel auf Dablad van het noorden
Link zur Vorschau des Films auf youtube
De onderstaande verwijzingen naar artikelen vertegenwoordigen slechts een selectie van reportages en artikelen die op de Nederlandse televisie zijn vertoond of voor andere doeleinden zijn gemaakt. Ik probeerde verschillende perspectieven op mensen en hun leven te laten zien. Het is onvermijdelijk om ook programma's te vermelden die zich bezighouden met de namen van gijzelaars en de terreur die door sommige mensen werd gepleegd.
De Nederlandse, in eigen beheer gemaakte film ‘Verget hen niet’ van Daniel van Wijk vat kort de levensperiode samen van veel KNIL-militairen die na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland kwamen – eigenlijk tijdelijk, dat was het plan. Het bericht is Engels ondertiteld.
Het uitgebreide rapport in de serie "Andere Tijden" gaat over de eerste verzetstendensen onder de "Molukers" in Westkapelle (provincie Zeeland) in 1956. In de inleiding wordt aangegeven hoe de perspectieven van de Nederlandse bevolking en de mogelijk buitenlandse overheid mensen na de verloren oorlog tegen de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging.
De reportage "De Reünie - Aflevering Molukse Kamp Schattenberg" van de KRO toont gesprekken met 15 voormalige bewoners van de "Woonort Schatteberg" die daar als kinderen woonden. Schatteberg is een voormalig opvangkamp voor circa 3.000 mensen uit het huidige Indonesië – op de plek van het voormalige politiedoorgangskamp Westerbork (zie aldaar). 50 jaar later kijken we terug. Wat ik bijzonder interessant vind, zijn de enquêteresultaten die de moderator aan het begin aan de groep presenteert. Een zin die bij mij bleef hangen: “Ik ben geboren op barak 85” (Ik ben geboren in kazerne 85). Vanaf ongeveer minuut 15.30 is er een verwijzing naar de gijzeling in Assen in de jaren zeventig.
In "Op weg naar huis, Moluckers in hun laatste kamp" uit 1987 zijn veel historische filmbeelden te zien, waaronder de ontbinding van het KNIL, het Nederlandse koloniale leger. Bovendien worden sommige onderdelen in de moedertaal gesproken, zodat je een goede indruk krijgt van de klank en het ritme.
Het artikel “Stuk van de week - Molukkers op drift” (Groninger Archieven) pakt het anders aan. Hij belicht de achtergrond van een bekende foto van de evacuatie van het kamp in de Karel Coenraadpolder, waar nu het Ambonezenbosje ligt.
In het artikel van het forum "Niederlande.net" van de Universiteit van Münster staat een overzicht van verschillende terroristische acties van de "Moluckers". Er zijn ook verwijzingen naar andere bronnen.
In het kader van zijn seminarie 'Oorzaken van Moluks terrorisme in Nederland in de jaren zeventig' gaat Fabian Döbber in op de oorzaken van de daden van de veelal zeer jonge daders. Het werk werd gedaan aan de Zeppelin Universiteit Friedrichshafen.
De bron voor de genoemde artikelen is de zoekmachine "Delpher.nl", zie menu-item "Onderzoek".