Soms is het de indruk en het gesprek ter plaatse dat telt. Geïnteresseerden kan ik dan ook ten zeerste aanbevelen om het Museum Huis Doorn bij Utrecht te bezoeken. Informatie hierover vindt u op de homepage. Er vinden regelmatig rondleidingen plaats.
De tentoonstelling "De keizer en het Derde Rijk", die een groot deel van de vertelde tijd van "Leinstermann in Doorn" beslaat en ook van groot belang is voor de bundel "Kratteweis in Doorn", vindt u hier in gedigitaliseerde vorm:
https://huisdoorn.anticipate.nl/dekeizerenhetderderijk/
Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is het Utrechts archief, dat talloze scans van correspondentie, loonlijsten, service-instructies etc. online beschikbaar stelt. Een groot deel van de voorraad stopt na het overlijden van Wilhelm II in 1941, maar sommige gebieden zijn tot 1952 online beschikbaar. De menutaal is Nederlands, de meeste archiefstukken in het Duits.
Zoek op "Wilhelm II" als trefwoord en selecteer archief nr. 14. De toegang tot de afzonderlijke categorieën vindt u onder "Inventaris".
hetutrechtsarchief.nl (opent in nieuw venster)
De bovenliggende zoekmachine archieven.nl biedt uitgebreide zoekmogelijkheden in een groot aantal Nederlandse archieven - veelal met digitale kopieën.
Er zijn talloze boeken en rapporten die Doorn in de tijd van de keizer beschrijven: van reisverhalen en memoires tot actuele non-fictieboeken. Ik heb er vier met bijzondere belangstelling gelezen:
Friedhild den Toom:
Wilhelm II. in Doorn
Doorn 2013
Museum Huis Doorn:
Werken voor de hoge heer
Doorn 2020
Sigurd von Ilsemann:
Der Kaiser in Holland
Aufzeichnungen des letzten Flügeladjutanten Kaiser Wilhelms II.
Herausgegeben von Harald von Königswald in zwei Bänden
München 1967
Karel Margry:
Death of the Kaiser, in:
After the battle, Ausgabe 182
(in het Engels, met vergelijkende foto's "toen en nu")
Wegens navraag naar de bronnen geef ik een officiële bron voor het nummer "After the battle", waarin het artikel staat over (onder andere) de begrafenis van Wilhelm II in Doorn.
https://afterthebattle.com.au/shop/after-the-battle-182-the-death-of-kaiser/
Als je houdt van iets veelomvattender, uitgebreider en politiekers, raden we de werken aan van de historici John C. G. Röhl (Wikipedia) und Christopher M. Clark (Wikipedia), die buitengewone dingen hebben bereikt op het gebied van onderzoek en publicatie over het Wilhelmine-tijdperk.
Daarnaast noem ik een kinder- en jeugdroman in het Nederlands die het leven en werk in Doorn vertelt vanuit het perspectief van een jongen - en ook als volwassene de moeite waard is om te lezen:
Dolf Verroen:
Wachten op de Keizer
Amsterdam 1995
In de roman "Leinstermann in Doorn" wordt een boek van de (echte) lijfarts Heinrich von Ortenberg genoemd:
Uit het dagboek van een dokter - campagneschetsen uit Zuidwest-Afrika, Berlijn 1907.
Een digitale kopie is hier te vinden, het bevat ook enkele foto's:
(Link zur Digitalen Sammlung Deutscher Kolonialismus, Goethe-Universität Frankfurt a.M. )
Sommige uitdrukkingen die door de auteur worden gebruikt, zijn nu discriminerend. Houd daarom bij het inkijken van het boek rekening met de historische context.
Naast boeken zijn er ook vrij toegankelijke filmopnamen uit Wilhelms tijd in Doorn. Je kunt er een aantal vinden onder de trefwoorden "eye filmmuseum" (en "Wilhelm" daar) op YouTube - sommige met een zeer privé karakter. (Direkter Link zu youtube)
Een goed overzicht en een interessant interview met een oud-medewerker is te zien in een aflevering van de serie "Van Rossum verteltlt" uit 2014:
Even interessant zijn twee delen van de serie "De wereld van Boudewijn Buch" over de ballingschap van Wilhelm II, uit 1998. Hier vindt u een interview met Wilhelm-Viktor von Ilsemann, een zoon van Sigurd von Ilsemann en petekind van Wilhelm II Onder andere dingen, vertelt Ilsemann over de manier waarop zijn vader de dagboeken opschreef, ook weer in het Nederlands.
(Direkter Link zu youtube) , Part 1
(Direkter Link zu youtube) , Part 2
Er is een vrij recente video uit de Belgische serie "Kast van Clio", waarin de geschiedenis van de keizer in Holland wordt belicht aan de hand van de twee residenties in Amerongen en Doorn.
Een verslag in de duitse show "Titel Thesen Temperamente" van 26 september 2021 over de aanspraken op terugbetaling van de Hohenzollern en enkele verklaringen van historici.
Hier is een video ter gelegenheid van de boekpresentatie "Der Kronprinz und die Nazis. Hohenzollerns blinder Fleck" door Lothar Machtan (uitgeverij Duncker&Humblot) op 18 augustus 2021 in Berlijn. Om minuut 10:40 begint de begroeting van Georg Friedrich von Pruissen als vertegenwoordiger van het Huis Hohenzollern, waarin hij ook zijn eigen begrip van wetenschap en (familie)geschiedenis becommentarieert. De (vrij gedetailleerde) begroeting door de Minister van Economische Zaken Peter Altmaier begint om minuut 29:10. Het gesprek met auteur Lothar Machtan over zijn onderzoeksresultaten is terug te vinden vanaf minuut 1:10:50.
(Direkter Link zum youtube-Video)
De door de auteur vanaf 1:14:40 genoemde expertmeningen over de rol van de toenmalige kroonprins in het Derde Rijk zijn nu terug te vinden op internet, in de resultaten en in de gehele tekst (Prof. Christopher Clark, Dr. phil habil Wolfram Pyta, prof. dr. Peter Brandt, dr. Stephan Malinowski). Voer gewoon "Kroonprins Wihlem Report" in de zoekmachine van uw keuze in.
Zie ook volgend artikel in de "Tagesspiegel" van 18 februari 2021 over de expertmeningen, "Streit um das Erbe der Hohenzollern":
(Link zum Artikel auf tagesspielgel.de)
Op www.preussen.de vindt u het algemene standpunt van het huis Hohenzollern, dat ik natuurlijk niet wil negeren.
Het is de moeite waard om door de online archieven van grotere kranten en tijdschriften te snuffelen, omdat ze vaak artikelen en rapporten uit de jaren vijftig en zestig bevatten over de Hohenzollerns en hoe hun voormalige eigendom werd gebruikt. In de regel is registratie en vaak een vergoeding vereist om deze archieven te gebruiken. Gebruik ook Delpher ("Onderzoek").
Museum Huis Doorn stelt op haar website een uitgebreid beeldarchief ter beschikking (zie hierboven). De foto's zijn gratis te bekijken, aan het gebruik van de afbeeldingen is echter een vergoeding verbonden.
Voor de bijdragen in de Commissie voor Cultuur en Media van de Duitse Bondsdag van 29 januari 2020, zie de video van de vergadering:
(Direkter Link zu youtube) , de bijbehorende uitleg vindt u hier (Deutscher Bundestag).